De opkomst van de thuisbatterij in België

De plug-in batterij in de hoofdrol

De energietransitie zet zich in hoog tempo door in België. Zonnepanelen liggen inmiddels op honderdduizenden daken, warmtepompen en elektrische wagens winnen aan populariteit en digitale meters zijn de standaard. In die context is de thuisbatterij uitgegroeid tot een van de meest besproken technologieën voor huishoudens die hun energierekening en ecologische voetafdruk willen verlagen. Binnen dat spectrum krijgt één categorie bijzondere aandacht: de plug-in thuisbatterij, ook wel stekkerbatterij genoemd. Dit artikel belicht de drijfveren achter de groei, de technische en economische aspecten, de regelgeving in Belgische context, en de voor- en nadelen, met een focus op de plug-in variant.

Waarom thuisbatterijen nu doorbreken

De timing is geen toeval. Sinds de terugdraaiende teller werd afgebouwd, draait het rendement van zonnepanelen meer dan ooit om het verhogen van het eigenverbruik. Energie die je overdag produceert, wil je ’s avonds kunnen gebruiken. Tegelijk sturen nieuwe tariefstructuren, met nadruk op piekvermogen en tijdsafhankelijk verbruik, het gedrag van huishoudens richting flexibiliteit. Daar komt bij dat energieprijzen de voorbije jaren volatiel bleken: op sommige uren is stroom goedkoop, op andere schiet de prijs omhoog. Een batterij die slim laadt wanneer het loont en ontlaadt wanneer het nodig is, past perfect in dat plaatje. Tot slot is de technologie volwassener geworden. Batterijcellen gaan langer mee, battery management systems (BMS) zijn intelligenter en fabrikanten bieden betere garanties en betrouwbaardere software.

Wat is een plug-in thuisbatterij?

Een plug-in batterij verschilt vooral in eenvoud. Waar klassieke thuisbatterijen vaak vaste plaatsing, aanpassingen aan de elektrische installatie en keuring vereisen, werkt een plug-in variant in essentie via een geaard stopcontact. In de behuizing zitten een lithiumbatterij—meestal LFP voor veiligheid en levensduur—en een geïntegreerde lader/omvormer die via hetzelfde stopcontact kan laden en ontladen. De sturing verloopt doorgaans via een app of een kleine gateway die de digitale meter uitleest, of via een meetklem (CT) rond de hoofdaansluiting. Zo “ziet” de batterij wanneer er zonnestroom-overschot is of wanneer de prijs laag staat, en reageert ze autonoom.

De concrete cijfers variëren per model, maar denk aan modules van twee tot vijf kilowatturen aan capaciteit, vaak koppelbaar tot een groter geheel. Het continue vermogen ligt typisch ergens tussen het niveau van achtergrondlasten en een stevige huishoudelijke piek, genoeg om verlichting, elektronica en kleinere toestellen te voorzien van stroom of om pieken af te vlakken, maar niet om een volledige inductiekookplaat of warmtepomp zelfstandig te voeden. De kracht van dit concept zit dus niet in brute power, wel in slimme timing en het dichtfietsen van de kloof tussen productie en verbruik.

Belgische regelgeving en praktijk

De Belgische energiemarkt is regionaal georganiseerd. In Vlaanderen spelen o.a. Fluvius (netbeheerder) en VREG (regulator) een centrale rol in de praktische en tarieftechnische context. Enkele aandachtspunten:

• Digitale meter: Essentieel voor nauwkeurige meting van afname, injectie en piekvermogens. Slimme thuisbatterijsturing baseert zich vaak op live data.
• Tariefstructuren: In Vlaanderen is er nadruk op piekvermogen en tijdsafhankelijk verbruik. Door pieken te knippen (peak shaving) en verbruik te verschuiven, kan een batterij kosten drukken. In Brussel en Wallonië gelden regels, maar ook daar groeit de prikkel om eigenverbruik te verhogen.
• AREI-conformiteit en keuring: Voor vaste elektrische installaties is naleving van het Algemeen Reglement op de Elektrische Installaties vereist. Een plug-in batterij, gebruikt als “verplaatsbaar toestel”, valt vaak buiten de klassieke keuring, maar er zijn nuances:
  • Wanneer een plug-in batterij permanent en structureel deel uitmaakt van de installatie (bijv. vast gemonteerd, dedicated bekabeling), kan ze de facto als vaste installatie worden beschouwd en gelden AREI-vereisten.
  • Veiligheidsvereisten blijven altijd van kracht: correcte aarding, zekeringen, en gebruik van gecertificeerde toestellen.
• Netbeheerder en registratie: Klassieke vaste batterijen worden soms geregistreerd bij de netbeheerder. Voor plug-in oplossingen bestaat (nog) niet een formeel registratiepad, maar het is verstandig de handleiding van fabrikant en eventuele richtlijnen van de netbeheerder te volgen.
• Injectie: Sommige plug-in systemen zijn ontworpen om injectie naar het net te vermijden (alleen verbruikers in huis voeden). Anderen kunnen wel degelijk naar de binneninstallatie terugleveren, wat indirect tot (minieme) netinjectie kan leiden. De sturing bepaalt of en wanneer.

Let op: De regels evolueren. Bij twijfel is het zinvol je installateur, fabrikant of een erkend keurder te raadplegen over de interpretatie in jouw specifieke opstelling.

Wanneer loont een (plug-in) batterij?

De economische logica achter een thuisbatterij rust op een paar pijlers die elkaar versterken. In de eerste plaats verhoog je het eigenverbruik van je zonnepanelen. Waar een doorsnee gezin zonder batterij vaak slechts een derde van de PV-stroom zelf benut, kan een batterij dat aandeel drastisch verbeteren. Elke kilowattuur die je niet op dure avonduren hoeft in te kopen, levert directe besparing op. Daarnaast kan een batterij pieken afvlakken. Zelfs een toestel met beperkt ontlaadvermogen kan het verschil maken tussen een hoge en een getemperde piek, wat in tariefstructuren met piekcomponenten de maandelijkse kosten drukt. Ten derde biedt een batterij kansen voor prijsarbitrage. Bij contracten met dynamische uurprijzen laad je op goedkope tijden—’s nachts of op zonnige, winderige middagen—en gebruik je die energie wanneer de prijzen hoger zijn. Ten slotte spelen subsidies en fiscaliteit mee, al zijn de vroegere Vlaamse premies intussen afgebouwd.

Voor wie is dit vooral interessant? Huishoudens met zonnepanelen die geen ruimte of budget hebben voor een grote vaste batterij, maar wel een duidelijk avondpiek, halen vaak opvallend veel uit één of meerdere plug-in batterijen. Ook huurders en bewoners van appartementen profiteren, omdat de installatie niet ingrijpend is en het toestel kan meeverhuizen. Wie zware verbruikers in huis heeft—warmtepomp, inductiekookplaat, EV-lader—vindt in een plug-in batterij geen volledige oplossing, maar wél een nuttig alternatief om het sluipverbruik af te dekken en pieken te temperen. Voor volwaardige back-up bij netuitval blijft een klassiek systeem met omschakeling geschikter.

Dimensionering en plaatsing

• Capaciteit: Start klein en schaal modulair. Voor een doorsnee rijtjeswoning kan 2–5 kWh al merkbaar schelen in de avonduren. Wie elektrische wagen, airco of warmtepomp heeft, kijkt eerder naar 5–10 kWh of zelfs meer.
• Vermogen: 800-2500 W is gangbaar voor plug-in, voldoende voor achtergrondlasten, verlichting en elektronica, maar niet voor kookplaten of warmtepomp. Het doel is pieken afvlakken, niet volledige off-grid autonomie.
• Locatie: Droog, geventileerd, binnen de temperatuurrange van de fabrikant (idealiter 10–30°C). Vermijd direct zonlicht en vochtige kelderhoeken.
• Aansluitpunt: Gebruik een geaard stopcontact op een groep die niet al zwaar belast is. Bij voorkeur een aparte groep met voldoende zekering. Verlengkabels enkel indien degelijk en kort.

Veiligheid en levensduur

Integratie en slim sturen

De meerwaarde van een (plug-in) batterij valt of staat met de sturing:

• PV-overschot-detectie: Via CT-klem of data uit de digitale P1 meter kan de batterij herkennen wanneer er netto-injectie is en dan laden.
• Tarief- en prijsprofielen: Integratie met dynamische prijzen laat geplande laadsessies toe op goedkope uren.
• Peak shaving: Real-time monitoring van het huisvermogen om ontladen te starten zodra een ingestelde drempel wordt overschreden.
• App-ecosysteem: Gebruiksvriendelijke apps met grafieken, schema’s en logica (if-this-then-that) verhogen het rendement en het gebruiksplezier.
• Samenwerking met andere toestellen: Slimme stekkers of relais kunnen verbruikers (boiler, laadpaal) schakelen op basis van batterijstatus en prijs.

Specifieke aandachtspunten voor plug-in batterijen

• “Terugleveren via stopcontact”: Technisch voedt de batterij de binneninstallatie via hetzelfde stopcontact. In de praktijk dekt dit vooral basislasten in dezelfde groep en indirect het hele huis, afhankelijk van hoe de netstroom en kringstromen samenkomen. Volledige dekking van zware lasten is niet het doel.
• Netinjectie vermijden: Sommige systemen regelen op “nul-injectie”, zodat er geen meetbare export naar het net is. Dit is nuttig als je administratieve fuss wil vermijden en puur eigenverbruik maximaliseren.
• Meerdere modules: Let op selectiviteit van zekeringen en totale groepbelasting. Drie plug-in batterijen op één groep is zelden verstandig. Spreid over groepen of kies een hybride aanpak met één grotere vaste batterij.